De architectuur van 'Het Proces'

Het Proces van Kafka is vele malen verfilmd. 'The Trial' van Orson Welles vind ik een van de interessantste verfilmingen. Zelf vond hij dit zijn beste film. Orson Welles werd bekend met Citizen Kane uit 1942. Precies 20 jaar later kwam hij met 'The Trial'. Zijn meest autobiografische film, zoals hij zelf zei. Orson Welles volgt de chronologie van 'Het Proces' niet exact maar de lijn is hetzelfde. De film start met de arrestatie en eindigt met de executie. Anders dan in het boek van Kafka sterft K echter niet 'als een hond' aan het mes geregen. Dit einde vond Welles na de holocaust niet passend. De moordenaars gooien K in een kuil en laten vervolgens een staaf dynamiet ontploffen. Dit leidt tot een spectaculair einde van de film. 

Gare d'Orsay en Hotel d'Orsay in Parijs

De film is in prachtige genuanceerde zwart-wit beelden gefotografeerd. Welles is niet voor niets de meester van het licht. Maar wat ik het meest fascinerend vind is de architectuur van de film. Hier voegt Welles echt iets toe aan het boek. Waar Kafka kaler dan kaal schrijft en heel veel te raden overlaat als het om locaties gaat, vult Welles de ruimte die Kafka leeg laat. Hij kiest er voor om het Gare d'Orsay en het Hotel d'Orsay in Parijs als filmlocaties te gebruiken voor onder andere de scenes die zich afspelen in het gerechtsgebouw. Claustrofobisch. De moderne locaties zijn gefilmd in Zagreb. Welles liet daar een hele set bouwen voor het kantoor van K. Hij heeft ook nog gefilmd in Rome, Dubrovnik en Milaan. In de stad van Kafka zelf mocht Welles niet filmen. Zijn werk was verboden onder het communistisch regime. Waarschijnlijk niet geheel gewenst maar toch met recht een Europese film. Zeker als je de samenstelling van de cast daar bij betrekt.

Een ware filmklassieker

Anthony Perkins speelt een 'keurige, wat grijze of neutrale K'. Perkins was al bekend van zijn rol in Psycho van Hitchcock. IK vind hem een perfect 'kafkaeske' verschijning, juist vanwege zijn neutraliteit. Orson Welles heeft zichzelf de rol van advocaat toebedeeld. Het is vooral genieten van de bedscènes met Romy Schneider als 'zuster'. Ook Jeannne Moreau en Elsa Martinelli hebben rollen in deze film. Natuurlijk zijn het 'fatale vrouwen' waar K zijn hoop op vestigt maar die hem uiteindelijk bedriegen of laten zitten. In ieder geval lijken ze allemaal in het complot tegen K te zitten.

Al met al heeft Welles van een reeds wereldberoemd boek een ware filmklassieker weten te maken die los van het boek recht van bestaan heeft. 

 

.......